Prostata (inaczej stercz, gruczoł sterczowy), to gruczoł krokowy u mężczyzn, który znajduje się w miednicy mniejszej, tuż pod pęcherzem moczowym.
Przez prostatę przechodzi cewka moczowa, dlatego jej przerost często powoduje problemy w nietrzymaniu moczu lub trudności w oddawaniu moczu.
Jak prawidłowo dbać o zdrowie prostaty? Niezastąpiona jest tutaj profilaktyka – polega na regularnym samobadaniu (najlepiej raz w miesiącu) oraz badaniach kontrolnych. Mężczyźni po ukończonym 40 r.ż. mogą skorzystać z bezpłatnego pakietu badań profilaktycznych, w tym również badania prostaty. Jeśli nie ma żadnych niepokojących objawów, takie badania powinno się wykonywać raz do roku.
Oczywiście powinno się również unikać palenia tytoniu, spożywania alkoholu w nadmiernych ilościach oraz trzymać zdrową dietę.
Najczęstsze problemy zdrowotne związane z prostatą:
- Lekki przerost prostaty
- Ostre zapalenie prostaty
- Przewlekłe zapalenie prostaty
- Rak prostaty
Łagodny przerost prostaty
Między 40 a 50 r. ż. mężczyzny może dochodzić do lekkiego przerostu prostaty, co w niektórych przypadkach prowadzi do odczuwania pewnych dysfunkcji związanych z oddawaniem moczu.
Jeśli zmiany nie są nasilone lekarz początkowo zasugeruje zmianę pewnych nawyków. Zmiana stylu życia może znacząco pomóc, zwłaszcza przy łagodnych objawach. Warto rzucić palenie, ograniczyć kofeinę (oba składniki podrażniają pęcherz) oraz zmniejszyć ilość płynów w określonych sytuacjach (np. przed snem czy wyjściem). Oddanie moczu dwa razy w krótkim odstępie pomaga lepiej opróżnić pęcherz i wydłużyć przerwy między mikcjami. Raz w roku konieczna jest konsultacja lekarska.
W przypadku, kiedy pacjent cierpi na nietrzymanie moczu, skuteczna może okazać się fizjoterapia w postaci instruowanych ćwiczeń mięśni dna miednicy. O tym piszemy w dalszej części artykułu.
Jeśli zmiana stylu życia, to za mało, lekarz zdecyduje się najpewniej na wprowadzenie leczenia farmakologicznego. W przypadku lekkiego przerostu prostaty najczęściej stosuje się leki z grupy:
- alfa- blockery- rozluźniające cewkę sterczową
- finasteryd/ dutasteryd- zmniejszające objętość stercza o 25%
- antycholinergiki/ mirabegron- zmniejszające nadreaktywność pęcherza moczowego
W niektórych przypadkach może się okazać, że leczenie farmakologiczne nie będzie wystarczające lub nie przyniesie oczekiwanych rezultatów w odczuciu pacjenta (ból, nasilające się trudności w oddawaniu moczu, nietrzymanie moczu). Wtedy taki pacjent zostanie skierowany na zabieg operacyjny. Zabiegi są przeprowadzane różnymi metodami, które są dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta i maja na celu usunięcie nadmiernej tkanki stercza.
Najczęstsze wskazania do zabiegu operacyjnego:
- kamica pęcherza moczowego
- nawrotowe infekcje układu moczowego (przynajmniej występujące dwukrotnie w ciągu 3 mies oraz dodatnie wyniki posiewów moczu pomimo leczenia antybiotykiem)
- nawrotowy krwiomocz (po wykluczeniu zmian nowotworowych pęcherza, moczowodu i nerki)
- obustronne wodonercze i podwyższona kreatynina
- zatrzymanie moczu
Ostre zapalenie prostaty
To zapalenie wywołane przez tzw. „bakterie kałowe”, które są normalną florą bakteryjną jelita grubego. Jeśli bakterie przedostaną się na skórę i zaczną się namnażać, może dojść do przeniesienia bakterii w okolice ujścia cewki moczowej, a następnie tą drogą zostają przeniesione do ujść gruczołów stercza, co w konsekwencji prowadzi do zakażenia.
Nierzadko ostre zapalenie stercza jest poprzedzone zapaleniem pęcherza.
Ostre zapalenie prostaty powoduje gorączkę, dreszcze, osłabienie, bóle mięśni i ogólne złe samopoczucie. Silny ból stercza występuje najczęściej w kroczu, u nasady członka, w okolicy odbytu, nad spojeniem łonowym lub w okolicy krzyżowej, czasem promieniując do członka i moszny. Oddawanie moczu i stolca może być bolesne.
Leczenie ostrego zapalenia prostaty musi obejmować antybiotykoterapię. Najczęściej leczenie stosuje przez 4 tygodnie. W trakcie leczenia zaleca się, aby pacjenci przyjmowali spoczynkowy tryb życia oraz spożywali zwiększoną ilości płynów.
Leczenie przewlekłego zapalenia prostaty
Przewlekłe zapalenie stercza jest zazwyczaj pochodzenia niebakteryjnego stąd jest trudniejsze do wyleczenia. Jest uważane za złożoną chorobę w urologii i głównym sposobem leczenia jak dotąd jest leczenie farmakologiczne. Zakres leków obejmuje antybiotyki, blokery receptorów alfa, leki psychotropowe i preparaty botaniczne, ale według badań, efekty terapeutyczne tych leków nie są zadowalające.
Dlatego często stosowaną metodą terapeutyczną w przypadku leczenia przewlekłego leczenia prostaty jest masaż prostaty. Taki masaż pomaga w wydalaniu przeszkód z przewodów gruczołowych, ułatwiając oczyszczanie zablokowanych przewodów i zwiększając przepływ krwi obwodowej wokół prostaty.
Najnowsze badania z 2023 roku, przeprowadzone w Klinice w Renhui (Chiny) dają nadzieję na skuteczne wyleczenie przewlekłego zapalenia prostaty.
Pacjenci zostali poddani terapii składającej się z masażu ręcznego prostaty oraz masażu sondą doodbytniczą emitującą wibracje wysokiej częstotliwości.
Na podstawie badań moczu pacjentów przed terapią i po można zauważyć, że zapalenie prostaty jest znaczącym czynnikiem w tworzeniu kamieni prostaty. Kiedy występuje przewlekły stan zapalny w tkance prostaty, zwężenie przewodu gruczołowego powoduje słaby drenaż płynu prostaty, co prowadzi do gromadzenia się płynu prostaty i soli wapnia, powodując w ten sposób tworzenie się kamieni prostaty. Jednak po utworzeniu kamieni prostaty zablokowanie przewodu gruczołowego staje się poważniejsze, a reakcja zapalna nasila się, tworząc błędne koło. Fizjoterapia ma na celu przerwanie tego cyklu. Po wydaleniu kamieni prostaty przewód gruczołowy zostaje odblokowany, a reakcja zapalna złagodzona.
Operacyjne leczenie raka prostaty – prostatektomia – powikłania i rehabilitacja pooperacyjna
Rak prostaty, to nowotwór złośliwy występujący u mężczyzn, zazwyczaj po 50 r. ż. i stanowi ok. 20% zachorowalności na wszystkie nowotwory złośliwe.
Leczenie raka prostaty polega na wycięciu gruczołu. Po operacji oprócz leczenia szpitalnego jak np. radioterapia, chemioterapia, ważne jest wdrożenie terapii mięśni dna miednicy, gdyż problemy z nietrzymaniem moczu mogą dotyczyć blisko 70% pacjentów po prostatektomii (operacyjnym usunięciu prostaty).
Nietrzymanie moczu wpływa na jakość życia pacjentów i może mieć wpływ na pojawienie się lub nasilenie objawów depresji. Wiąże się to z tym, że pacjent często zostaje wykluczony z życia zawodowego i towarzyskiego. Dlatego tak ważna jest opieka nad pacjentami z takim problemem.
Wielu badaczy próbuje znaleźć najlepsze metody leczenia tego schorzenia. Dotychczas poznane i stosowane metody obejmują elektrostymulację, biofeedback, ćwiczenia mięśni dna miednicy a także wibracje terapeutyczne.
W zależności od potrzeb danego pacjenta metody te mogą być stosowane pojedynczo lub w różnych konfiguracjach.
Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Uroginekologicznego i Amerykańskiego Towarzystwa Uroginekologicznego zalecają terapię mięśni dna miednicy (MDM) jako leczenie pierwszego rzutu po prostatektomii.
Jak pokazują badania, bardzo istotnym czynnikiem jest wprowadzenie terapii jeszcze przed planowaną operacją, a stosowanie treningu MDM po zabiegu operacyjnym daje lepsze rezultaty w kontroli nietrzymania moczu, niż brak takiego treningu. Wykazano, że rozpoczęcie terapii MDM na 30 dni przed planowaną operacją i kontynuowanie po operacji znacząco zmniejsza ryzyko nietrzymania moczu, a także poprawia jakość życia mężczyzn, w porównaniu do samej fizjoterapii pooperacyjnej.
Wyniki badań
W 2014 roku przeprowadzono badania na grupie 68 mężczyzn po radykalnej prostatektomii. Badani zostali podzieleni losowo na dwie grupy: I – grupa z wibracyjną stymulacją prącia (PVS) i II – grupa kontrolna. Badani byli poddawani terapii przez 6 tygodni a wyniki obydwu grup były porównywane po okresie 3,6 i 12 miesięcy. Mimo, że nie zaobserwowano statystycznie istotnych różnic pomiędzy grupami w kontekście występowania nietrzymania moczu, to jednak taka terapia była akceptowalna dla większości pacjentów, a dodatkowo zaobserwowano tendencję do lepszych funkcji seksualnych u mężczyzn poddanych terapii wibracjami. Autorzy badania podkreślają, że konieczne są dalsze badania, być może obejmujące dłuższy okres terapii, aby zbadać możliwe efekty.
Kolejne badanie, z 2019 roku, przeprowadzone zostało wśród 61 pacjentów płci męskiej po operacji raka prostaty, i porównuje wyniki 2 grup: I – trening mięśni dnia miednicy oraz II – trening MDM + wibracje całego ciała, w nietrzymaniu moczu. Badani byli poddawani terapii przez okres 4 tygodni.
Powyższe badanie wykazało istotne różnice na korzyść grupy z wibracjami całego ciała, i na podstawie tego można wysnuć w wniosek, że wibracje całego ciała w połączeniu z treningiem mięśni dna miednicy są skuteczną metodą w leczeniu nietrzymania moczu po operacji raka prostaty.
Przytoczymy jeszcze jedno badanie, z 2016 roku, które stanowi raport przypadku 55-letniego mężczyzny z ciężkim nietrzymanie moczu. Pacjent po radykalnej prostatektomii był poddawany treningowi mięśni dna miednicy pod okiem dwóch różnych fizjoterapeutów (ostatnie 3 tygodnie terapii odbywały się w połączeniu z biofeedbackiem), jednak terapia nie przyniosła żadnych rezultatów w postaci zmniejszenia nasilenia nietrzymania moczu. Pacjent zarówno przed przystąpieniem do terapii jak i po niej zużywał dziennie tyle samo podpasek na nietrzymanie moczu.
Ze względu na brak efektów i rosnące niezadowolenie oraz przygnębienie, pacjent został poddany terapii na łóżku wibracyjnym. Terapia przebiegała w pozycji leżącej a pacjent w trakcie przyjmowania wibracji wykonywał aktywnie ćwiczenia mięśni dna miednicy. W taki sposób mężczyzna był rehabilitowany 2 razy w tygodniu przez okres 6 tygodni. Po tym czasie udało się osiągnąć prawie całkowity brak utraty moczu i co ważne, pacjent mógł wrócić do pracy zawodowej, a także zaczął na nowo uczestniczyć w życiu towarzyskim.
Podsumowanie
Na podstawie powyższych informacji można stwierdzić, że wibracje całego ciała wpływają pozytywnie na leczenie nietrzymania moczu u mężczyzn, a efekty mogą zostać spotęgowane przez aktywne ćwiczenia mięśni dna miednicy w trakcie terapii.
Niezbędne są dalsze badania naukowe, które pozwolą badać wpływ wibracji na problem nietrzymania moczu u mężczyzn, a także pomogą ustalić protokół leczenia wibracjami.
Źródło:
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/334715,prostata-gruczol-krokowy-stercz
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168064,lagodny-przerost-stercza
- https://www.szpitalnaklinach.pl/blog/lagodny-przerost-prostaty-dostepne-metody-leczenia/
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168074,ostre-zapalenie-gruczolu-krokowego-prostaty
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10742744/
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168136,przewlekle-zapalenie-gruczolu-krokowego-prostaty
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27342596/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38936816/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30630622/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24127838/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37161602/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38145159/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37048619/
