Kończyny górne narażone są nie tylko na kontuzje, ale także na wiele chorób. W poniższym artykule omawiamy najpopularniejsze schorzenia rąk, w tym neuropatie, zespół cieśni nadgarstka, zmiany związane z osteoporozą i chorobami zwyrodnieniowymi. Wyjaśniamy także, w jaki sposób wibroterapia może pomóc w leczeniu schorzeń kończyn górnych.
Najpopularniejsze schorzenia rąk
Kończyny górne zbudowane są z wielu stawów, mięśni, ścięgien oraz nerwów. Za ból odpowiadać może każda z tych struktur, jeśli dojdzie w nich do zmian o charakterze zapalnym, zwyrodnieniowym czy przeciążeniowym.
Neuropatie i polineuropatie
Neuropatie to zbiorowa nazwa chorób, których głównym wyznacznikiem jest uszkodzenie nerwów obwodowych. Może do tego dojść na przykład w wyniku rozmaitych urazów i kontuzji, ale także w następstwie chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca, jak również wynikać z alkoholizmu.
Neuropatie w obrębie kończyn górnych dotykają najczęściej nerwu promieniowego, łokciowego i pośrodkowego. Osoby cierpiące na neuropatię odczuwają silny ból, drętwienie i mrowienie oraz miewają zaburzenia czucia.
W zależności od tego, czy uszkodzenie dotyczy pojedynczego nerwu obwodowego czy wielu, neuropatie podzielić możemy na mononeuropatie oraz polineuropatie.
Zespół cieśni nadgarstka
Jedną z najczęściej występujących neuropatii jest zespół cieśni nadgarstka, który w dużej mierze dotyka osoby często wykonujące te same, powtarzające się ruchy. Schorzenie to występuje m.in. u osób pracujących przy komputerze, przy taśmie w fabryce, u szwaczek, pracowników budowlanych, ale też sportowców.
Ryzyko zachorowania na zespół cieśni nadgarstka jest większe u osób, u których stwierdzono reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową rąk oraz cukrzycę.
U osób cierpiących na zespół cieśni nadgarstka obserwuje się takie objawy jak: mrowienie, cierpnięcie, piekący ból w nadgarstku, a także ból czterech pierwszych palców. Objawy te powodowane są przez ucisk nerwu pośrodkowego, który przebiega przez nadgarstek. Schorzenie może prowadzić do zaburzeń czucia, a nawet zaniku mięśni kłębu.
Choroby zwyrodnieniowe stawów
Choroby zwyrodnieniowe stawów dotykają najczęściej osoby po czterdziestym roku życia, a istotnym czynnikiem w tym przypadku jest genetyka, czyli predyspozycje rodzinne do tego typu zachorowań. Warto jednak zaznaczyć, że choroby zwyrodnieniowe stawów mogą wystąpić w młodszym wieku, a szczególnie narażone są na nie osoby uprawiające sport lub niektóre prace fizyczne, ponieważ do zmian może dochodzić w wyniku licznych mikrourazów. Mamy wtedy do czynienia z pourazowymi chorobami zwyrodnieniowymi.
Najczęściej odczuwanymi dolegliwościami jest ból oraz sztywność, które nasilają się w trakcie ruchu, a zmniejszają, gdy stawy pozostają w spoczynku. Jednak w przypadku zaostrzenia choroby ból i sztywność mogą zdarzać się także podczas nieporuszania kończyną, co znacznie utrudnia chorym funkcjonowanie, a nawet prowadzi do bezsenności wywołanej dolegliwościami.
Choroba zwyrodnieniowa stawów to schorzenie o podłożu zapalnym, dlatego jej nasilenie może objawiać się również obrzękiem oraz zaczerwienieniem. Lekarze nie odkryli do tej pory sposobu na to, jak całkowicie zapobiec zmianom zwyrodnieniowym stawów, ale odpowiednio wczesne wykrycie pozwala zmniejszyć dolegliwości bólowe i spowolnić procesy zwyrodnieniowe, na przykład poprzez zastosowanie wibroterapii.
Osteoporoza
Osteoporoza jest kolejną z chorób, która dotyka kończyny górne, jednak – w przeciwieństwie do poprzednio opisywanych – dotyczy ona układu szkieletowego. U chorych obserwuje się stopniowe ubywanie masy kostnej, w wyniku czego kości są coraz bardziej kruche i podatne na urazy oraz złamania.
Ryzyko zachorowania rośnie nie tylko wraz z wiekiem, ale zwiększa się także u pacjentów chorych na niektóre choroby, takie jak mukowiscydoza, cukrzyca czy kamica nerkowa. Do czynników ryzyka specjaliści zaliczają również palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, niedobory witaminy D oraz niezdrowy siedzący tryb życia.
W pierwszym stadium choroba może przebiegać bezobjawowo, jednak w kolejnych coraz częściej dochodzi do złamań, które z kolei są przyczyną nawracającego bólu.
Choroby zapalne stawów
Częstą przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie stawów kończyn górnych są choroby zapalne stawów, a przoduje wśród nich reumatoidalne zapalenie stawów, określane w skrócie jako RZS. Jest to przewlekła choroba o podłożu autoimmunologicznym i choć kojarzy się przede wszystkim z osobami w podeszłym wieku, może dotyczyć też młodszych osób, a w nielicznych przypadkach nawet dzieci.
RZS objawia się jako nieswoiste, symetryczne zapalenie stawów, a jego przyczyny nie są do końca jasne, choć naukowcy wyróżniają tu przede wszystkim czynniki genetyczne, środowiskowe (takie jak niewłaściwa dieta, stres, palenie tytoniu), a także immunologiczne oraz bakteryjne i wirusowe.
Rozpoznanie reumatoidalnego zapalenia stawów w początkowej fazie choroby nie jest łatwe, ponieważ nie zawsze w tym okresie daje ona o sobie znać. Do początkowych objawów należą osłabienie, nadmierne pocenie oraz spadek łaknienia i tylko u połowy chorych pojawia się ból lub obrzęk w obrębie stawu.
Na dalszym etapie choroby dochodzi do degeneracji chrząstki stawowej oraz nasad kości, a pacjenci często skarżą się na sztywność poranną. RZS może prowadzić do zapalenia ścięgien, zaniku mięśni, powstawania guzków reumatoidalnych, a nawet włóknienia płuc czy zmian w innych narządach wewnętrznych.
Leczenie schorzeń rąk
Leczenie schorzeń obejmujących ręce zależy przede wszystkim od rodzaju dolegliwości, wywołujących ją czynników oraz stopnia zaawansowania choroby. Należy pamiętać, by nie ignorować bólów i obrzęków, jak dzieje się to często na przykład w podeszłym wieku, ale jak najszybciej udać się do lekarza, który zleci konieczne badania i będzie w stanie postawić właściwą diagnozę.
Niezależnie jednak od przyczyny bólu, trzeba pamiętać o nieprzeciążaniu bolącej kończyny i powstrzymaniu się od czynności powodujących nasilanie się objawów. W razie konieczności można użyć środków przeciwzapalnych lub przeciwbólowych i stosować ciepłe lub zimne okłady, jednak wszelkie tego typu działania również powinny być skonsultowane z lekarzem.
Oprócz konkretnych leków, a w zaawansowanych stadiach choroby nawet leczenia operacyjnego, niezwykle istotną funkcję w leczeniu wielu schorzeń kończyn górnych pełni fizjoterapia. Choć może ona kojarzyć się jedynie z ćwiczeniami fizycznymi, w rzeczywistości obejmuje wiele innych metod, które mają na celu ułatwić pacjentom codzienne funkcjonowanie.
Oprócz ćwiczeń fizycznych fizjoterapeuta może zaproponować osobom cierpiącym na schorzenia rąk także różnorodne masaże terapeutyczne, terapię laserową lub ultradźwiękową, krioterapię lub terapię ciepłem. Coraz większą popularnością cieszy się osiągająca bardzo dobre efekty wibroterapia, która pomaga pacjentom w wielu najpowszechniejszych schorzeniach kończyn górnych, takich jak RZS, osteoporoza czy zespół cieśni nadgarstka.
Zastosowanie wibroterapii w leczeniu schorzeń rąk
W przypadku wszystkich opisanych tu schorzeń kluczowe znaczenie ma specjalistyczna diagnostyka oraz jak najwcześniejsze wdrożenie odpowiednich metod leczenia lub zapobiegania dalszemu rozwojowi choroby. Ta zasada ma zastosowanie także w przypadku wibroterapii – im szybciej rozpocznie się stosowanie wibroterapii, tym efekty będą lepsze i bardziej długotrwałe.
Wśród wielu modułów terapii wibracyjnej, szczególnie pomocny dla pacjentów cierpiących na problemy z kończynami górnymi jest Moduł Ręce współpracujący z Modułem Plecy. Zostały one opracowane przez firmę Vitberg z Nowego Sącza.
W module Ręce zastosowano wibracje o paśmie 10-40 Hz, które działają przeciwbólowo, poprawiają krążenie krwi, zwiększają zakres ruchomości poszczególnych stawów, wzmacniają mięśnie i pomagają w regeneracji naderwanych ścięgien.
Wibroterapia coraz częściej polecana jest przez lekarzy jako terapia poprawiająca funkcjonowanie osób cierpiących na neuropatie i polineuropatie, choroby zwyrodnieniowe stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół cieśni nadgarstka, a także rozmaite urazy związane z uprawianiem sportu lub wykonywaną pracą.
Źródła:
Anna Wawrzyniak-Bielęda, Leszek Romanowski, Najczęstsze neuropatie uciskowe w obrębie kończyny górnej [w:] „Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” nr 80, luty 2017.
Katarzyna Kaniewska, Robert Terlikowski, Emilia Rozwadowska, Choroba zwyrodnieniowa stawów, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, Białystok 2010,
Dorota Steczko, Ewelina Bijak, Piotr Bijak, Mateusz Kózka, Postępowanie rehabilitacyjne w reumatoidalnym zapaleniu stawów [w:] „Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” nr 45, 7 grudnia 2013.
The effect of 30 Hz vs. 50 Hz passive vibration and duration of vibration on skin blood flow in the arm. Maloney-Hinds C, Petrofsky JS, Zimmerman G. Med Sci Monit. 2008 Mar;14(3):CR112-6.
Vibratory stimulation increases and decreases the regional cerebral blood flow and oxidative metabolism: a positron emission tomography (PET) study. Seitz RJ, Roland PE. Acta Neurol Scand. 1992 Jul;86(1):60-7.
In Patients with Established RA, Positive Effects of a Randomised Three Month WBV Therapy Intervention on Functional Ability, Bone Mineral Density and Fatigue Are Sustained for up to Six Months. Prioreschi A, Makda MA, Tikly M, McVeigh JA. PLoS One. 2016 Apr 13;11(4):e0153470.
