Zanik mięśni i osłabienie nabyte na oddziałach intensywnej terapii, są powszechnymi komplikacjami u przebywających tam pacjentów. Okazuje się, że wibroterapia jest doskonałym narzędziem terapeutycznym nie tylko na oddziałach intensywnej terapii, ale również po ich opuszczeniu.
Mając kogoś bliskiego na Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej zastanawiamy się, jak możemy pomóc. Reperkusje czasowego „wyłączenia” z aktywności, jak osłabienie i atrofie lub dysfunkcje mięśni to nadal poważne stany. Często prowadzą do przedłużonego pobytu w szpitalu, wyższej zachorowalności, złego rokowania długoterminowego i śmiertelności. W sukurs standardowym metodom wyprowadzania pacjenta, przychodzi sparametryzowana stymulacja wibracyjna.
Nowa, nienowa wibroterapia ?
Pierwsze analizy tolerancji ludzkiej na wibrację terapeutyczną pochodzą z lat 60 XX wieku. Sukcesywnie z roku na rok stosowanie wibracji staje się coraz bardziej efektywne i popularne w różnych zastosowaniach klinicznych. Wykorzystuje się ją jako sposób zapobiegania zanikowi mięśni i utracie masy kostnej podczas unieruchomienia, oraz jako metodę treningową u sportowców. Funkcja odruchowa na poziomie rdzenia kręgowego oznacza, że wibroterapia może być odpowiednia również u pacjentów nieprzytomnych.
Dlaczego ta właśnie metoda?
Istnieją liczne dowody na to, że długotrwałe stosowanie wibroterapii pomaga utrzymać masę i siłę mięśniową, zwiększyć gęstość kości, zwiększyć metabolizm glukozy i to wszystko w krótkim czasie. Korzyści te odpowiadają potrzebom ciężko chorych pacjentów i mogą pomagać w powrocie do zdrowia nawet na OIOM-ie, w przypadkach krytycznych, jak na przykład ICU-AW (zanik mięśni i osłabienie).
Poza nieinwazyjnością, wibroterapia wykazuje też zgodność z innymi metodami, nie wykluczając niemal żadnego zabiegu.
Co to ICU-AW?
ICU-AW jest kliniczną diagnozą słabości, która obejmuje polineuropatię stanu krytycznego (CIP) i miopatię stanu krytycznego (CIM). Występuje bardzo często u pacjentów wentylowanych mechanicznie (25-60%) i u około 46% pacjentów z ciężką sepsą lub niewydolnością wielonarządową. Diagnoza ICU-AW jest często opóźniona podczas pobytu na OIOM-ie. Zazwyczaj następuje dopiero po ograniczeniu dawek leków przeciwbólowych i przeciwlękowych, kiedy pacjenci stają się w pełni świadomi.
Występująca zmniejszona synteza i zwiększona degradacja białek budujących mięśnie, bierze udział w patomechanizmie ICU-AW, a im cięższa postać choroby, tym ten proces pojawia się wcześniej.
Wibracja w praktyce klinicznej
W 2017 podjęto się wyzwania przeprowadzenia interwencyjnego badania pilotażowego. Do eksperymentu włączono ciężko chorych pacjentów, którzy byli wentylowani mechanicznie przez okres powyżej 48 godzin, z co najmniej 7-dniowym pobytem na OIOM-ie. Podczas 12-miesięcznego okresu, zakwalifikowano do badania pacjentów z różnych oddziałów intensywnej terapii. Głównym celem było ukazanie bezpieczeństwa i tolerancji wibracji poprzez stabilność parametrów życiowych u pacjentów.
Grupa nie objęta badaniem
Do kryteriów wykluczenia należały: brak świadomej zgody, wiek powyżej 18 roku życia, uprzednio istniejące choroby nerwowo-mięśniowe, wszczepiony stymulator serca lub kardiowerter – defibrylator, ciąża, ostra zakrzepica żylna, niewyleczone złamania lub niedawno wszczepiony implant w obszarze ciała, który ma być poddany stymulacji, niedawne operacje oczu, dyskopatia z poważnymi objawami, uczestnictwo w innym badaniu oraz choroby nieuleczalne.
Wykorzystanie wibroterapii u pacjenta leżącego, na oddziale intensywnej terapiii
Urządzenie wibracyjne umieszczono na końcu łóżka, ze stopami pacjentki ułożonymi na środku urządzenia. Elastyczny pasek jest umieszczony wokół stawu kolanowego, aby wytworzyć nacisk na urządzenie wibracyjne. Celem było zgięcie stawu kolanowego pod kątem 20°. Fizjoterapeuta pomagał w stabilizacji kończyn dolnych jeśli było to konieczne.
Zabiegi wibroterapii trwały 15 minut. Zastosowano dwa różne urządzenia: jedno urządzenie z synchroniczną wibracją oraz drugie z wibracją naprzemienną.
Podczas całej obserwacji, żaden z pacjentów nie musiał przerwać terapii, ani nie doznał żadnych, niepożądanych skutków ubocznych. Rurka dotchawicza, kaniula tracheostomijna, sączek, przewód infuzyjny, pozaustrojowa kaniula wkłucia centralnego lub cewnik, w żadnym przypadku nie zostały przemieszczone lub uszkodzone. Sposób aplikacji był dla fizjoterapeuty łatwy i nie wpływał na praktykę kliniczną bardziej niż standardowa fizjoterapia.
Przygotowanie do wibroterapii nie sprawiało problemów i trwało poniżej 3 minut.
Wibroterapia tchnęła życie w pacjentów Intensywnej Opieki Medycznej
Po zbadaniu chorych odkryto zwiększone zużycie energii podczas zabiegów wibroterapii.
Porównując okres wibroterapii z punktem początkowym badania, poziom zużycia tlenu znacznie wzrósł, a wytwarzanie dwutlenku węgla było zwiększone, ukazując także zwiększone zużycie energii.
Klasyczna fizjoterapia prowadziła do zwiększonego usuwania dwutlenku węgla, ale nie do zwiększonego zużycia tlenu lub energii.
Połączone fizjoterapia i wibroterapia zwiększyły znacząco częstotliwość oddechu w porównaniu do punktu początkowego badania. Ponadto zaobserwowano, że wibroterapia spowodowała, znaczący wzrost poziomu potasu w surowicy w porównaniu do punktu początkowego.
Efekt ten nie został zaobserwowany podczas fizjoterapii. Nie zaobserwowano oczekiwanych zmian, dotyczących poziomu glukozy i kwasu mlekowego. Mierzenie czynnika IGF-1 i poziomu kortyzolu doprowadziło do szerokiego przedziału wartości początkowych, co mogło przyczynić się do braku istotnych zmian.
Najważniejsze wyniki, pochodzące z przeprowadzonego badania:
- Potwierdzono bezpieczeństwo i skuteczność zastosowania wibroterapii u ciężko chorych, wentylowanych mechanicznie pacjentów na oddziałach intensywnej terapii.
- Ustalono, że stosowanie wibroterapii jest bezpieczne nawet u pacjentów, będących w stanie krytycznym.
- Głównym zadaniem wibroterapii jest wywołanie aktywacji mięśni podczas początkowej fazy ciężkiej choroby, kiedy pacjenci nie są w stanie uczestniczyć w aktywnej fizjoterapii z powodu sedacji lub nieprzytomności z przyczyn neurologicznych.
- Wibroterapia może wywoływać pobudzenie mięśni w fizjoterapii opartej na protokole i planie mobilizacji podczas trwania prawie każdej choroby. Dodatkowo, wibroterapia może być metodą leczenia, trwającą cały pobyt na OIOM-ie.
- Wibroterapia może niwelować różnice między unieruchomieniem i aktywną fizjoterapią – wczesne pobudzanie mięśni wywoływane przez wibrację może wspierać powrót pacjenta do zdrowia.
- Wibracje stanowią silny bodziec dla mięśni szkieletowych, prowadząc do fizjologicznego przystosowania wzrostu w kościach i mięśniach. Klinicznie, wykazano że wibroterapia poprawia średnią prędkość, średnią siłę i średnią moc u osób z grupy kontrolnej i pacjentów nie będących w stanie krytycznym.
- Pobudzenie części kręgosłupowej wibracjami, ukazuje zwiększoną aktywność mięśniową po stronie niedowładnej i władnej u pacjentów po udarze mózgu, niezależnie od intensywności bodźca.
“Stwierdzamy – uwzględniając bezwzględne przeciwwskazania – że stosowanie wibroterapii jest bezpieczne i wykonalne u krytycznie chorych pacjentów. Nasze wyniki popierają zasadę, że wibroterapia pobudza mięśnie i poprawia metabolizm mięśni oraz dlatego też może zapobiegać i/lub leczyć osłabienie mięśni u ciężko chorych” .
– Katedra Anestezjologii i Medycyny Intensywnej Terapii, Szpital Kliniczny Charité, Berlin Instytut Zdrowia, Niemcy 2017
Źródła:
1.Wollersheim T., Haas K., Wolf S., Mai K., Spies C., Steinhagen-Thiessen E. et al., 2017. Whole-body vibration to prevent intensive care unit-acquired weakness: Safety, feasibility, and metabolic response. Crit Care 21(1):9
2.URL: https://lifeinthefastlane.com/ccc/icu-acquired-weakness/ [dostęp: 04.06.2018]
