Przeciwbólowe działanie wibroterapii a powikłania po COVID-19 – ból stawów, mięśni i ból w klatce piersiowej

Objawy bólowe nie ustępują po infekcji koronawirusa? Bóle w stawach, dolegliwości bólowe mięśni, czy ucisk w klatce piersiowej, gdy utrzymują się długo po zachorowaniu na COVID-19 są bardzo niepokojące i mogą wymagać wizyty u lekarza. Wyjaśniamy mechanizm ich powstawania i łagodzące działanie wibroterapii.

Ostatnia aktualizacja: 10th wrzesień 2021, 09:12 am

Rozwój koncepcji bólu i jego leczenia to jeden z najbardziej fascynujących rozdziałów w historii medycyny. Koncepcja Arystotelesa i innych starożytnych filozofów greckich, głosząca, że ból był „pasją duszy”, została zaakceptowana na około 22 stulecia. Samo leczenie bólu – za pomocą prób i błędów – pozostawało często nieskuteczne. Ból i leczenie bólu weszły centrum zainteresowania nauki dopiero kilka dekad temu. Ciężko uwierzyć, że człowiek musiał aż tak długo czekać, by sam ulitował się nad sobą i postanowił ukrócić swoje cierpienie (1).

Osadzenie w tak szerokiej perspektywie historycznej problemu bólu związanego z chorobą COVID-19 jest uprawnione ze względu na historycznie znaczenie pandemii koronawirusa. Może dać wyobrażenie, w jak uprzywilejowanej pozycji jesteśmy w porównaniu z dziesiątkami poprzednich – skazanych na ból – pokoleń. Z drugiej strony uczy, by stosować metody walki z bólem, które zdążyły potwierdzić swą skuteczność.

Ból mięśni, stawów, klatki piersiowej – dlaczego występują przy COVID-19 i nie ustępują po chorobie?

Ból jest jednym z istotnych objawów COVID-19 i nawet łagodne przebycie infekcji koronawirusa może implikować długotrwałe objawy bólowe, obok których rejestruje się również, m.in. kaszel, gorączkę, zmęczenie, osłabienie, duszności, rozstrój żołądkowo-jelitowy, zaburzenia metabolizmu czy neuropoznawcze. W szczególności – prócz najczęściej występującego przy infekcjach wirusowych bólu głowy – mogą pojawiać się m.in. nawracające i uporczywe bóle w klatce piersiowej czy chroniczne i dokuczliwe bóle stawów i mięśni (2).

Badania wykazują, że pacjenci mogą długo uskarżać się na objawy bólowe – zaledwie ok. 10 proc. pacjentów, którzy wyleczyli się z COVID-19, są całkowicie wolni od jakichkolwiek objawów choroby po dwóch miesiącach od infekcji: 27 proc. wciąż cierpi na ból stawów, 21 proc. – na ból w klatce piersiowej (3).

Występowanie chronicznego bólu (utrzymującego się przynajmniej 3 miesiące) u osób, które przeszły COVID-19 może być związane ze zwiększoną długotrwałą reakcją zapalną. Jednym z jej przejawów może być nadmierny wzrost ilości cytokin prozapalnych (białek zajmujących się inicjacją reakcji zapalnej) mogący skutkować tzw. burzą cytokin – niekontrolowaną ogólnoustrojową odpowiedzią zapalną (efekt nieprawidłowej, zbyt intensywnej reakcji układu immunologicznego).  W ciężkich przypadkach prowadzi to do uszkodzenia tkanek i niewydolności narządów. 

Pacjenci z przewlekłym bólem częściej dodatkowo objawiają silny lęk, zaburzenia psychiczne i depresję (nawet myśli samobójcze), które mogą być wzmagane przez emocje związane z cechami społecznymi pandemii (długotrwała izolacja, lęk przed zakażeniem, niepewność pracy), które dodatkowo mogą wpłynąć na ich zdrowie psychiczne, sytuację społeczną i intensyfikację odczuwania przewlekłego bólu (4).

Zważywszy, że nieleczony przewlekły ból może mieć reperkusje dla zdrowia pacjenta oraz życia zawodowego i prywatnego, specjaliści przypominają, by w razie potrzeby zasięgnąć pomocy lekarskiej i zwiększyć uwagę w kierunku leczenia bólu już na wczesnym etapie jego pojawienia się. 

Jak wibroterapia może łagodzić przewlekły ból stawów, mięśni i ciągłe bóle w klatce piersiowej – wyjaśnienie mechanizmu powstawania i działanie wibroterapii

COVID-19 posiada wiele cech, które mogą potencjalnie zwiększać częstość występowania chronicznego bólu, zwłaszcza w przypadku stresorów utrzymujących się przez wiele miesięcy. Osoby, które przejdą COVID-19, mogą być szczególnie narażone na rozwój przewlekłego bólu ze wszystkimi możliwymi konsekwencjami.

Jedną z uznanych od dawna metod łagodzenia bólu jest wibroterapia. To terapia lecznicza i profilaktyczna, w którą włącza się specjalistyczne urządzenie do wibroterapii, za pomocą, którego na ciało pacjenta stosuje się wibracje w postaci niewielkich drgań mechanicznych. Wiele artykuł na ten temat znajduje się w naszym dziale Leczenie bólu.

Obecnie masaż wibracyjny cieszy się popularnością wśród lekarzy i specjalistów na całym świecie. 

Terapia może obejmować fragment ciała – wtedy określana jest jako wibracje lokalne, lub całe ciało – tzw. wibracje całego ciała (ang. whole body vibration – WBV). Istnieje również forma terapii hybrydowej, łączącej wibracje lokalne i całego ciała.

W czasie leczenia, w odpowiedzi na wibroterapię, organizm zostaje zmuszony do odpowiednich reakcji ogólnych i miejscowych, a rehabilitacja przebiega w tkankach bezpośrednio poddanych terapii i ogólnoustrojowo, wywierając wpływ na narządy wewnętrzne. 

Jak wspomniano wyżej, wiadomo, że jedną z przyczyn bólu mięśni, stawów, czy klatki piersiowej przy COVID-19 są długotrwałe stany zapalne, tymczasem zostało naukowo udowodnione, że wibroterapia, ma działanie przeciwzapalne (5).

Dynamiczna i szybka rehabilitacja pierwsze efekty leczenia może przynieść już po 3 dniach. W zależności od parametrów (częstotliwość, amplituda wibracji) efekty leczenia różnią się. Głównym jej celem, prócz zwalczania bólu, jest zwiększenie ukrwienia, poprawa napięcia mięśniowego, czy działanie metaboliczne. 

Wibroterapia to od dawna znany sposób na dolegliwości bólowe, w tym ból chroniczny. Lokalna wibracja mięśni może być użyteczną metodą w rehabilitacji przywracającej sprawność mięśni. U pacjentów rejestruje się istotne zmniejszenie stopnia niepełnosprawności oraz zmniejszenie bólu (6).

Zastosowanie wibroterapii przez 30 minut, 3 razy w tygodniu przez 4 tygodnie, może znacznie poprawić siłę mięśni i złagodzić napięcie mięśniowe i zmniejszyć ból (7). 

Istnieją naukowo potwierdzone dowody, że wibroterapia zastosowana w leczeniu pacjentów z przewlekłymi bólami mięśniowo-szkieletowymi, może skutecznie uruchamiać naturalne mechanizmy przeciwbólowe, skutkując 40 proc. redukcją bólu we wszystkich grupach badanych (8). 

Dodatkowo z innych badań wynika, że lokalne wibracje mięśni (badano pacjentów przejawiających chroniczny ból pleców) mogą prowadzić do znacznej poprawy kontroli nerwowo-mięśniowej, a stymulacja wibracyjna mięśni podczas ćwiczeń motorycznych może wpływać na adaptację motoryczną (9).

Naukowcy dowiedli, że wibracja całego ciała (ang. whole-body vibration – WBV) może być skuteczna we wzmacnianiu mięśni i poprawie równowagi u pacjentów. Wibroterapia lokalna zmniejsza za to odczuwanie bólu stawów, ich sztywność i ograniczenie funkcjonalności w stawach (10).

Sposób na dolegliwości bólowe przy COVID-19 – jak można łagodzić uczucie bólu przez stosowanie urządzeń do wibroterapii

Bardzo dobre efekty urządzeń do wibroterapii w obszarze łagodzenia bólu, zachęciły producentów tego typu urządzeń do wnikliwej analizy również tematyki chronicznego bólu utrzymującego się po infekcji koronawirusa. 

Pierwsze efekty już widać – z dumą możemy powiedzieć, że jednym z prekursorów wytyczających tu trendy jest nasza polska firma Vitberg z Nowego Sącza, która od 20 lat wprowadza na rynek skuteczne urządzenia wykorzystujące wibracje w rehabilitacji, medycynie, sporcie czy kosmetologii, służące pacjentom zarówno w kraju, jak i za granicą.

Vitberg dostosował swoje urządzenie RAM Vitberg+ do potrzeb pacjentów po COVID-19, wzbogacił je o nowe programy, jak np. Neuro – na ból stawów i mięśni oraz Cardio – na przewlekły ból w klatce piersiowej. W ten sposób powstał Vitberg RS (Recovery System).

Pacjenci po infekcji koronawirusa w bardzo różny sposób opisują uczucie bólu zarówno ze względu na czas jego trwania (bezustanny, chroniczny, ciągły, długotrwały, natrętny, nawrotowy, nieprzerwany, nieustający, permanentny, powtarzający się, przeciągający się, przewlekły, ustawiczny, nieustanny), jak i charakter – dojmujący, dokuczliwy, dolegliwy, dotkliwy, męczący, mocny, natarczywy, nie do wytrzymania, nie do zniesienia, nieznośny, ostry, przejmujący, przenikliwy, rozdzierający (12).

Jednak działanie przeciwbólowe urządzenia Vitberg RS to nie wszystko. O ile program Neuro cechują dodatkowo takie funkcjonalności, jak wzmocnienie mięśni, ochrona przed skutkami unieruchomienia czy zmniejszenie dolegliwości związanych z obniżoną koncentracją i zaburzeniami neuropoznawczymi, to program Cardio pomaga dodatkowo poprawić wydolność układu sercowo-naczyniowego (w tym zmniejszenie ryzyka ostrych incydentów sercowych), przeciwdziała powikłaniom zakrzepowo-zatorowych czy poprawia funkcje śródbłonka naczyń, którego uszkodzenie stanowi zaczątek rozwoju zmian miażdżycowych, prowadzących do zwężenia naczyń, a w konsekwencji do choroby wieńcowej, zawału, czy zgonu.

Należy pamiętać, że nieleczony ból przewlekły może prowadzić do pogarszania zdrowia pacjenta i wielu chorób oraz licznych dolegliwości, jak zwiększony niepokój, poczucie lęku, zaburzenia snu, brak apetytu, nerwowość, nudności, czy – mogąca skutkować wycofaniem się z życia – depresja. Chroniczny ból wpływa na aktywność i jakość życia pacjenta oraz może mieć poważne reperkusje w miejscu pracy, rodzinie i środowisku społecznym (12).

Źródła:

1. Bonica JJ. History of pain concepts and pain therapy. Mt Sinai J Med. 1991 May;58(3):191-202. PMID: 1875956.
2. Greenhalgh, Trisha; Knight, Matthew; A’Court, Christine; Buxton, Maria; Husain, Laiba (2020): Management of post-acute covid-19 in primary care. w: BMJ (Clinical research ed.) 370, m3026. DOI: 10.1136/bmj.m3026.
3. Carfì, Angelo; Bernabei, Roberto; Landi, Francesco (2020): Persistent Symptoms in Patients After Acute COVID-19. w: JAMA 324 (6), s. 603–605. DOI: 10.1001/jama.2020.12603.
4. Widyadharma, I.P.E., Sari, N.N.S.P., Pradnyaswari, K.E. et al. Pain as clinical manifestations of COVID-19 infection and its management in the pandemic era: a literature review. Egypt J Neurol Psychiatry Neurosurg 56, 121 (2020). https://doi.org/10.1186/s41983-020-00258-0
5. Sañudo, Borja; Seixas, Adérito; Gloeckl, Rainer; Rittweger, Jörn; Rawer, Rainer; Taiar, Redha I wsp. (2020): Potential Application of Whole Body Vibration Exercise For Improving The Clinical Conditions of COVID-19 Infected Individuals: A Narrative Review From the World Association of Vibration Exercise Experts (WAVex) Panel. w: International journal of environmental research and public health 17 (10). DOI: 10.3390/ijerph17103650.
6. Clauw, Daniel J.; Häuser, Winfried; Cohen, Steven P.; Fitzcharles, Mary-Ann (2020): Considering the potential for an increase in chronic pain after the COVID-19 pandemic. w: Pain 161 (8), s. 1694–1697. DOI: 10.1097/j.pain.0000000000001950.
7. Costantino, Cosimo; Galuppo, Laura; Romiti, Davide (2017): Short-term effect of local muscle vibration treatment versus sham therapy on upper limb in chronic post-stroke patients: a randomized controlled trial. w: European journal of physical and rehabilitation medicine 53 (1), s. 32–40. DOI:10.23736/S1973-9087.16.04211-8.
8. Kemp, Harriet I.; Corner, Eve; Colvin, Lesley A. (2020): Chronic pain after COVID-19: implications for rehabilitation. w: British journal of anaesthesia 125 (4), s. 436–440. DOI: 10.1016/j.bja.2020.05.021.
9. Celletti, Claudia; Fara, Maria Antonietta; Filippi, Guido Maria; La Torre, Giuseppe; Tozzi, Roberto; Vanacore, Nicola; Camerota, Filippo (2017): Focal Muscle Vibration and Physical Exercise in Postmastectomy Recovery: An Explorative Study. w: BioMed research international 2017, s. 7302892. DOI: 10.1155/2017/7302892.
10. Staud, Roland; Robinson, Michael E.; Goldman, Casey T.; Price, Donald D. (2011): Attenuation of experimental pain by vibro-tactile stimulation in patients with chronic local or widespread musculoskeletal pain. w: European journal of pain (London, England) 15 (8), s. 836–842. DOI: 10.1016/j.ejpain.2011.01.011.
11. D. L. Goldenberg, COVID: Clinical Considerations for Acute and Post-Infection Symptoms, Practical Pain Management (PPM) Journal, Volume 20, Issue #4, August 3, 2020; https://www.practicalpainmanagement.com/COVID-infection-symptoms-pain-multisystem-migraine-PTSD-convalescence
12. Dueñas M, Ojeda B, Salazar A, Mico JA, Failde I. A review of chronic pain impact on patients, their social environment and the health care system. J Pain Res. 2016;9:457-467. Published 2016 Jun 28. doi:10.2147/JPR.S105892.