W powszechnej świadomości funkcjonuje mylnie i niesprawiedliwie jako element zanieczyszczenia wydzielany z rury wydechowej czy podczas papierosa. Dla świata nauki okazał się jednak świętym graalem.
Dopiero po długich poszukiwaniach, pod koniec XX wieku odkryto niezwykłą rolę tego związku chemicznego, który powoduje, że ciało jest smukłe, ciśnienie prawidłowe, ryzyko udaru i zawału mniejsze a sprawność seksualna na odpowiednim poziomie. To tlenek azotu.
Odkrycie, które zmieniło świat. Co zmniejsza ryzyko udaru.
Kiedy Robert Francis Rurchott odbierał w 1998 roku nagrodę Nobla za wyjaśnienie roli tlenku azotu, był to przełom w świecie nauki. Ale nie tylko. Wiele odkryć naukowych pozostaje na półkach na lata, zapomnianych i czekających na lepsze czasy. W tym przypadku stało się jednak inaczej. Zdefiniowanie znaczenia tlenku azotu przez trójkę uczonych (równolegle, dzieląc się wiedzą pracowali nad tym tematem Louis Ignarro i Feride Murad) przyczyniły się chociażby do wynalezienia leku na impotencję – sildenafilu (Viagry). To najbardziej nośne medialnie zastosowanie ale lista jest o wiele dłuższa. Tlenek azotu między innymi:
- reguluje napięcia naczyń krwionośnych i co za tym idzie, ciśnienie tętnicze krwi;
- w ośrodkowym układzie nerwowym pełni funkcję neuromodulatora (np. wpływ na pamięć)
- wpływa na motorykę przewodu pokarmowego, funkcje neuroendokrynne i lokalny przepływ krwi;
- ma wpływ na wiele mechanizmów immunologicznych.
Jak to możliwe, że dopiero pod koniec XX wieku udało się zdefiniować znaczenie tak ważnego związku chemicznego? Świat nauki funkcjonował w przekonaniu, że procesy biochemiczne w organizmie (takie jak wymienione powyżej) są inicjowane przez złożone molekuły, które łączą się z receptorami. Tlenek azotu nie był jednak zupełnie brany pod uwagę, jako struktura zbyt prosta i co więcej, trudna do zbadania – ulega on rozpadowi zanim zostanie wykryty. Jak to zwykle bywa, najciemniej jest pod latarnią i naukowcy szukali nie tam, gdzie trzeba.
Wpływ tlenku azotu na ciśnienie tętnicze
Tlenek azotu wpływa na ściany naczyń krwionośnych, utrzymując odpowiedni przepływ krwi i co za tym idzie, ciśnienie tętnicze krwi. Hamuje agregację płytek krwi i leukocytów, zapobiegając tworzeniu się skrzepów oraz wspomaga usuwanie złogów cholesterolowych z tętnic. Proces ten jest dość złożony, ale prosty do wyjaśnienia.
Rys: Wpływ tlenku azotu na naczynia krwionośne
Komórki wyścielające naczynia krwionośne wytwarzają cząsteczki tlenku azotu, następnie wnikają do mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych, po czym tlenek azotu daje sygnał do produkcji cyklicznego guanozynomonofosforanu (GMP). To organiczny związek odpowiadający za rozkurczenie i uszczelnienie naczyń krwionośnych, powoduje zwiększenie przepływu krwi. Tlenek azotu jest zatem kluczowym składnikiem, zapewniającym prawidłowe krążenie krwi w organizmie. Viagra to tylko najbardziej nośny medialnie przykład wykorzystania tlenku azotu. Nasz organizm wykorzystuje go na co dzień w jeszcze ważniejszym celu – zapobiegania zawałowi serca oraz udarowi mózgu. Produkcja tlenku azotu niestety zmniejsza się wraz z upływem lat, zwiększa się też ryzyko udaru.
Wibracja – jak pokonać czas? Profilaktyka udaru.
Na odpowiedni poziom tlenku azotu we krwi, wpływ może mieć wiele czynników. Jego wytwarzaniu sprzyja prawidłowa dieta, można go też wspierać środkami farmakologicznymi. Istnieją również liczne dowody na produkcję tlenku azotu przez organizm człowieka, poprzez oddziaływanie wibracji terapeutycznej. Zbadano, że wystarczy 5 minut wibracji o częstotliwości 50 Hz, aby znacząco zwiększyć poziom tego związku i co za tym idzie, zmniejszyć zagrożenie udarem.
[mks_icon icon=”icon-book-open” color=”#000000″ type=”sl”] Źródło: Maloney-Hinds, Colleen; Petrofsky, Jerrold Scott; Zimmerman, Grenith; Hessinger, David (2009):The Role of Nitric Oxide in Skin Blood Flow Increases Due to Vibration in Healthy Adults and Adults with Type 2 Diabetes. w: Diabetes Technology & Therapeutics (1), s. 39–43.
W jednym z badań naukowych stwierdzono również, że krótkie poddawanie się wibroterapii o małej amplitudzie, może przynieść wiele korzyści, szczególnie w odniesieniu do poprawy miejscowego przepływu krwi w mięśniach.
[mks_icon icon=”icon-book-open” color=”#000000″ type=”sl”] Źródło: Button C, Anderson N, Bradford C et al. (2007) The effect of multidirectional mechanical vibration on peripheral circulation of humans. Clinical Physiology(22): 211–216
Na całym świecie prowadzone są liczne badania, dotyczące tego zagadnienia. Bez wątpienia wibracja jest jednym ze sposobów na regulację produkcji tlenku azotu a co za tym idzie, na obniżenie ryzyka wystąpienia poważnych chorób.
Wibroterapia po udarze
Wibroterapia, wpływając m.in. na krążenie i przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, stanowi bezpieczną metodę leczenia objawów udaru.
Więcej
Od redakcji
Robert Furchgott zmarł w 2009 roku w Seattle. Dziękujemy za jego wkład w naukę i rozwój wiedzy. On i jego partnerzy w badaniach nad tlenkiem azotu pokazują, iż nawet tam, gdzie zdaje się, że wszystko już wyjaśniono, zawsze jest miejsce na nowe odkrycia.
